Het Zandgat bij Gorssel, een voormalige zandwinplaats aan de IJssel voor de aanleg van de A1 bij Deventer, wordt sinds 2014 benut om vervuilde baggerspecie te dumpen. In Oost-Nederland zijn sliblozingen gemeengoed geworden.
Vijf kunstenaars verdiepen zich in het leven in de plas en op de bodem, waar ook brokstukken van een gestort fabrieksverzamelgebouw liggen. Er ontstaan hedendaagse reconstructies van de natuur, die een nieuw beeld van zuiverheid en waarachtigheid creëren. Middels een belevingsruimte, sculptuur, schilderkunst, interventies en analoge kunstfotografie wordt de puurheid van Het Zandgat hervonden en gevierd. Dit botst met de manier waarop de autoriteiten zich over het Natura2000 gebied ontfermd hebben. Verdraaien de kunstenaars de werkelijkheid of doen exploitanten dat?
JOEP, JESSE & JEANNE | FOTO: MATHILDE 2024
Het verondiepen van zandwinplaatsen is omstreden. Het draagt volgens gemeenten bij aan economische en ecologische belangen, terwijl jarenlang wetenschappelijk onderzoek in opdracht van Rijkswaterstaat stelt dat ecosystemen en dieren niet gebaat zijn bij de dumppraktijken.
Bij het rechtzetten van de scheve beeldvorming in het project krijgt de natuur een stem, die niet overheersend of eenzijdig is. En mensen terugbrengt naar een openheid waar rust heerst en verbinding kan ontstaan. Ontvouwt er een dimensie waarin de eenheid kan worden hersteld? Zijn de kunstenaars weerbaar genoeg om zich over te geven?
Kunstenaars
Jesse Bosscher
Jeanne Ivangh ∞
Mathilde Jansen
Angela Popova
Joep Zander
Welke invloed heeft de verondieping van het Zandgat in Gorssel op het ecosysteem? Vijf kunstenaars reflecteren op de baggerwerkzaamheden – het dumpen van vervuild slib – in het unieke Natura2000 gebied. Bieden de eilandjes die in de voormalige zandwinplas zullen ontstaan werkelijk meer ruimte voor de natuur?
Rectificatie: Ecoloog Piet-Jan Westendorp (B-WARE Nijmegen) heeft de gevolgen van verondieping middels baggerspecie uit bijvoorbeeld de bouwsector onderzocht en weerspreekt de stelling van gemeentes dat het bij zou dragen aan natuurherstel.
Verteller: Mathilde Evaline Jansen
Camera: Joep Zander (2024)
In de media
Artikel Onze IJssel.nl over pfas als collectieve verantwoordelijkheid en welvarende burgers in Gorssel die geen gedoe willen over ‘hun’ vervuilde plas. Interviewer: Wim Eikelboom. Expeditie Zandgat afgevaardigde: Mathilde Jansen
https://onzeijssel.nl/verhalen/445/niet-wegkijken-bij-rivierplas-vol-vuile-bagger-